2. Sociaal domein

Uitgangspunten voor dit programma

Vier gezamenlijke ambities in het Sociale Domein
Gemeenten zetten zich in voor de kwaliteit van leven, de gezondheid en het welbevinden van de inwoners. In 2017 gaat Velsen na de overdracht van nieuwe taken verder met de transformatie (omvorming) van het sociaal domein, samen met vele partners in de IJmondregio.

Een en ander is verwoord in de Regionale transformatieagenda ‘Van controle naar zelforganisatie’ (2016). Daarin staan vier ambities. De eerste is dat de draagkracht van de inwoners van Velsen wordt vergroot en versterkt, zodat zij hun problemen zoveel mogelijk zelf kunnen oplossen. Om dat mogelijk te maken, moet Velsen (2) laagdrempelige toegang tot zorg en ondersteuning op lokaal niveau regelen, en (3) samenhangende arrangementen bieden, oftewel één huishouden, één plan en één regisseur. Die aanpak moet er ook toe leiden dat inwoners meer gebruik gaan maken van goedkopere algemene voorzieningen in plaats van dure specialistische en maatwerkvoorzieningen. De vierde ambitie van Velsen in het Sociale Domein is ‘meer grip’, oftewel gegevens op grond waarvan Velsen kan sturen, zoals inkoop, contracten en wijkanalyses.

De Regionale Transformatieagenda is de basis voor gesprekken over de invulling van deze ambities met alle betrokken partijen die in 2016 van start zijn gegaan. Dat past in het principe van Velsen om ‘van buiten naar binnen’ te werken: de mening & input van alle betrokken partijen is van belang, wordt opgehaald en meegenomen. Het versterkt de samenwerking en vergroot het draagvlak voor de transformatie.

Actief zijn - Uitgangspunten
‘Iedereen doet mee naar vermogen’ – dat is een belangrijk uitgangspunt van de gemeente Velsen. Dat geldt dus ook voor het terrein van arbeid, al dan niet betaald. Wie (tijdelijk) niet kan werken, wordt geholpen bij het vinden van een nieuwe baan. Voor mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt staan begeleidingstrajecten klaar. Van hen wordt een actieve bijdrage verwacht. Waar mogelijk wordt verbinding gezocht met andere terreinen.

Eigen mogelijkheden voorop
De eigen verantwoordelijkheid van mensen staat centraal. Mensen zorgen voor zichzelf, willen elkaar helpen en voor elkaar zorgen. Als dat onvoldoende lukt, biedt de gemeente algemene voorzieningen die voor iedereen toegankelijk zijn, of voor geïndiceerde voorzieningen. Participatie en zelfredzaamheid zijn belangrijke begrippen, die op alle terreinen van het sociale domein van toepassing zijn. Wie ondersteuning nodig heeft, moet die makkelijk kunnen vinden. De Sociale Wijkteams zijn hiervoor een belangrijk instrument.

Optimale ontwikkeling
Velsen vindt het belangrijk dat kinderen en jongeren zich optimaal kunnen ontwikkelen en ontplooien. Preventie, tijdige ondersteuning en versterking van eigen kracht van jeugdigen en hun ouders staan daarin centraal. Onderwijs speelt daar een belangrijke rol in. Het streven is dat kinderen een doorgaande leer- en ontwikkellijn volgen, oftewel dat leerstof en de onderwijsresultaten van elkaar opvolgende schooltypen goed op elkaar aansluiten. De basis daarvoor wordt gelegd in de voor- en vroegschoolse educatie (VVE) om (taal) achterstanden bij jonge kinderen te voorkomen. De leerlijn loopt door van primair naar vervolgonderwijs, Mbo en Hbo.

Ook door middel van ons armoedebeleid zorgen wij dat alle kinderen mee blijven doen en geen achterstand oplopen in hun ontwikkeling. Velsen spant zich in om alle betrokken partijen hierin met elkaar te verbinden en tot actie aan te zetten. Waar dat wettelijk wordt vereist, treedt de gemeente op als regisseur, zoals richting CJG (Centrum voor Jeugd en Gezin) en in de lokaal educatieve agenda.

Sociale samenhang
Velsen ziet sociale samenhang in de samenleving als speerpunt, vooral als het gaat over het omgaan met en het erkennen van kwetsbare doelgroepen. Daarbij vindt Velsen het belangrijk dat mogelijke problemen vroeg worden gesignaleerd, zodat wordt voorkomen dat deze problemen verergeren of dat de sociale samenhang onder druk komt te staan. Velsen besteedt aandacht aan specifieke doelgroepen zoals bijvoorbeeld statushouders, verwarde personen en dementerenden.

Programmadoelstelling

Velsen is een sociale en vitale samenleving waarin inwoners zelf regie hebben over hun leven, elkaar bijstaan en waar nodig de gemeente ondersteuning biedt.

Contextomschrijving hoofddoelstelling 2.1
Velsen zorgt voor goede algemene en preventieve voorzieningen (basisvoorzieningen), die bewoners stimuleren om zich actief in te zetten voor hun buurt en buurtgenoten. Velsen wil de zelfredzaamheid van bewoners versterken zodat zij steeds minder een beroep hoeven te doen op dure maatwerkvoorzieningen. Daarnaast stimuleren we dat mensen langer zelfstandig kunnen wonen. Om dat voor elkaar te krijgen is investeren in de toegankelijke basisvoorzieningen een belangrijke voorwaarde. We werken hierbij zoveel mogelijk wijkgericht.

Velsen streeft naar een grotere inzet op preventie, tijdige ondersteuning en het versterken van de eigen mogelijkheden van jeugdigen en hun ouders. Ook onderwijs speelt hierin een belangrijke rol. Voor Velsen is het uitgangspunt dat elk kind zich kan ontwikkelen, een plek krijgt in het regulier onderwijs (passend onderwijs) en het onderwijs verlaat met een startkwalificatie.
Velsen is daarnaast verantwoordelijk voor goede huisvesting van het primair, voortgezet en speciaal onderwijs. Dit krijgt vorm door het Masterplan Onderwijshuisvesting 2010-2018.

Contextomschrijving hoofddoelstelling 2.2

Om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt mee te laten doen, stelt de gemeente verschillende middelen ter beschikking: sociale activering, doelgroepenvervoer, inspraak door cliëntenorganisaties en dagbesteding. Speerpunt van de transformatie is om de raakvlakken te definiëren tussen het terrein van participatie en de andere terreinen van het sociale domein en daar slimme verbindingen tussen te maken – zoals sport, cultuur en zorg.

Passende jeugdhulp wordt op grond van de Jeugdwet geboden waar dat nodig is. De gemeente is hierbij verantwoordelijk voor de jeugdhulp, jeugdbescherming en jeugdreclassering.

Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de ondersteuning van de zelfredzaamheid en participatie van mensen met een beperking, chronische psychische of psycho-sociale problemen. Zo lang mogelijk thuis wonen is het devies. Als dat niet lukt omdat de problemen te groot zijn of als iemands veiligheid in het geding is (huiselijk geweld), zorgt de gemeente voor beschermd wonen en maatschappelijke opvang.

Velsen vindt het belangrijk dat statushouders (vluchtelingen met een verblijfsvergunning) zo snel mogelijk integreren en onderdeel zijn van de maatschappij. Het hebben van een baan is een goede en belangrijke manier om te integreren. Maar ook als dit niet mogelijk is, zijn vrijwilligerswerk en sociale contacten zeer belangrijk om mee te kunnen doen in de samenleving. Ook wordt ingezet op maatschappelijke begeleiding van statushouders

Hoofddoelstelling 2.1

Velsenaren ontwikkelen zich naar vermogen, doen actief mee in de samenleving en ontplooien zich optimaal.

Programmabegroting

(bedragen x € 1.000)	Rekening 2015			Begroting 2016			Begroting 2017
Omschrijving	Lasten	Baten	Saldo	Lasten	Baten	Saldo	Lasten	Baten	Saldo
4.1 Openbaar basisonderwijs	248	0	-248	238	0	-238	213	0	-213
4.2 Onderwijshuisvesting	5.643	331	-5.312	5.498	0	-5.498	4.985	0	-4.985
4.3 Onderwijsbeleid en leerlingzaken	2.886	863	-2.023	2.990	797	-2.193	2.889	805	-2.084
6.1 Samenkracht en burgerparticipatie	7.190	1.349	-5.841	7.546	1.328	-6.218	7.426	1.193	-6.233
6.2 Wijkteams	1.319	5	-1.314	1.366	0	-1.366	1.494	0	-1.494
7.1 Volksgezondheid	2.376	0	-2.376	2.427	0	-2.427	2.491	0	-2.491
Totaal autorisatieniveau 2.1	19.663	2.548	-17.115	20.064	2.125	-17.939	19.499	1.998	-17.500
6.3 Inkomensregelingen	24.782	17.943	-6.839	24.753	16.729	-8.024	22.607	16.729	-5.878
6.4 Begeleide participatie	6.340	61	-6.278	6.197	0	-6.197	5.402	0	-5.402
6.5 Arbeidsparticipatie	3.043	301	-2.742	2.072	1	-2.071	2.418	1	-2.417
6.6 Maatwerkvoorzieningen (WMO)	1.273	0	-1.273	592	0	-592	595	0	-595
6.71 Maatwerkdienstverlening 18+	11.234	1.397	-9.837	14.920	1.843	-13.077	12.909	1.580	-11.329
6.72 Maatwerkdienstverlening 18-	15.441	642	-14.799	13.282	0	-13.282	11.786	0	-11.786
6.82 Geëscaleerde zorg 18-	504	0	-504	1.836	0	-1.836	1.741	0	-1.741
Totaal autorisatieniveau 2.2	62.616	20.344	-42.272	63.652	18.573	-45.079	57.458	18.310	-39.149
Totaal saldo van baten en lasten	82.278	22.892	-59.386	83.716	20.698	-63.018	76.957	20.308	-56.649
0.10 Storting aan reserves	232		232	0		0	2.198		2.198
0.10 Onttrekking aan reserves		279	279		249	249		1.499	1.499
Begrote resultaat	82.510	23.171	-59.339	83.716	20.948	-62.769	79.155	21.808	-57.347

Toelichting programmabegroting

* Het taakveld Begraafplaatsen en crematoria maakt onderdeel uit van programma 7 Openbare Ruimte

In de begroting zijn naast het nieuw beleid en de dekking daarvan, ook de autonome ontwikkelingen uit de Perspectiefnota 2016, opgenomen. Tevens zijn nog enkele autonome ontwikkelingen opgenomen, die zich na de perspectiefnota hebben voorgedaan. De mutaties worden per autorisatieniveau toegelicht. De algemene indexering van de bedragen en de verwerking van de kapitaallasten worden alleen toegelicht waar nodig. De technische mutaties die voortkomen uit de gewijzigde regelgeving van de toerekening van de overhead aan de taakvelden worden niet nader toegelicht.

Ontschotten
Het Sociaal Domein is ontschot. Er is nu één beleids- en financieel programma sociaal domein met zowel ‘oude taken’ als nieuw overgedragen taken.

In de Begroting 2017 zijn de volgende mutaties verwerkt:

Autorisatieniveau 2.1
Autonome ontwikkelingen

Uitkeringen
Het Rijk heeft budget beschikbaar gesteld budget voor de uitkeringen; dit is niet toereikend voor het toenemende aantal uitkeringsgerechtigden. Vooralsnog is niet bekend of en in welke mate de inkomsten van het Rijk worden verhoogd. Daarom is in deze begroting uitgegaan van de mogelijkheid om gebruik te maken van de vangnetregeling. Daar kunnen gemeenten een beroep op doen bij grote tekorten op het inkomensdeel van de participatiewet (bijstandsuitkeringen). Dit houdt in dat 7,5% van het tekort als eigen risico wordt gezien en dat het resterende tekort wordt vergoed door het Ministerie. Het bedrag van het eigen risico kan gedekt worden uit de reserve Participatiewet. Zie ook de paragraaf weerstandsvermogen.

Aanpassing mantelzorg
Met ingang van 2015 valt de mantelzorgondersteuning onder de noemer informele ondersteuning. Naast de activiteiten op het gebied van mantelzorgondersteuning valt ook de informele cliëntondersteuning onder deze “informele zorg”. Dit betekent een verschuiving van het budget van € 149.000 van collegeproduct Maatschappelijk Werk naar Informele Zorg.

Taaleis
Met ingang van 1 januari 2016 is de taaleis opgenomen in de Participatiewet. Deze eis stelt dat alle bijstandsgerechtigden hun best moeten doen om de Nederlandse taal op voldoende niveau te beheersen om zo makkelijker aan het werk te komen. In sommige gevallen moet een taaltoets worden afgelegd, en als het taalniveau te laag blijkt moet de bijstandsgerechtigde op taalles. Voor uitvoering wordt bij deze begroting rekening gehouden met een budget € 17.000.

Gezond in de Stad
Het project Gezond in de Stad houdt in dat Velsen worden samen met partners uit het sociaal domein, de gezondheidszorg én de bewoners de gezondheidsachterstanden en mogelijke oplossingen in kaart brengt. Voor uitvoering van dit project wordt bij deze begroting een bedrag van € 40.000 gereserveerd. Dekking hiervan vindt plaats uit de GIDS-gelden.

Overige ontwikkelingen

Beschermde woonplek en opvang
Velsen zorgt voor de juiste randvoorwaarden zodat meer mensen zelfstandig kunnen wonen en onderdeel uit kunnen maken van de wijk waarin zij wonen. Na vaststelling van de meerjarenbeleidsnotitie beschermd wonen en maatschappelijke opvang, gaan de gemeenten in de IJmond, Zuid-Kennemerland en Haarlemmermeer in 2017 van start met het uitvoeringsprogramma dat hieruit voortvloeit. Dit uitvoeringsprogramma richt zich op een breed arsenaal van beschermde woonplekken in de wijken (een beschermd thuis) met ambulante, flexibele, persoonsgerichte herstelondersteuning in de thuissituatie.

De vraag naar maatschappelijke opvang is de afgelopen periode toegenomen. Noodgedwongen is om die reden ook het aanbod uitgebreid. Op basis van verdeling over inwoneraantal draagt de gemeente Velsen
€ 118.000 euro bij. Dit is neutraal in de WMO begroting verwerkt.

Verwarde personen
Voor toeleiding van verwarde personen naar zorg en ondersteuning (triage) is een bedrag van € 40.000 neutraal binnen de WMO opgenomen.

Impuls peuteropvang
Voor uitbreiding van de voorschoolse opvang wordt bij deze begroting het budget structureel verhoogd met € 70.000. In de meicirculaire 2016 is aangegeven dat de algemene uitkering met dit bedrag is aangepast.

Met ingang van 1 januari 2017 worden nieuwe overeenkomsten afgesloten voor de maatwerkvoorziening Hulp bij het Huishouden. Onder andere op basis van de motie ‘Positioneren en organiseren van de Huishoudelijk Hulp (25 februari 2016) is voor de tariefbepaling een marktconforme bandbreedte voorgesteld die mede gebaseerd is op elementen uit de Code Verantwoordelijk Marktgedrag Thuisondersteuning. Door de ontwikkelingen in de markt zijn de tarieven voor het Hulp bij het Huishouden gestegen. Bij gelijkblijvende volumes zullen de uitgaven € 679.000 hoger uitvallen. Hogere uitgaven als gevolg van een toenemende vraag zorgen ervoor dat er sprake is van in totaal een structureel tekort ad € 955.000. Deze middelen kunnen door de ontschotting gedekt worden binnen het Sociaal Domein.

Toelichting mutaties in de reserves

Reserve (bedragen x € 1.000)	Omschrijving	Begroting 2017	Begroting 2018	Begroting 2019	Begroting 2020
Participatiewet	Egalisatie lasten en baten uitkeringverstrekking	398	423	423	423
Sociaal Domein	Storting i.v.m. budgetneutraliteit inkomsten en uitgaven	800	600	400	200
Dekking kapitaallasten	Vellesancollege	1.000	0	0	0
Lasten	Storting aan reserve(s)	2.198	1.023	823	623
Statushouders	Dekking extra kosten huisvesting en integratie	375	100	175	0
Huisvesting VMBO	Vellesancollege	1.000	0	0	0
Dekking kapitaallasten	Dekking kapitaallasten soc cult accommodatie	26	26	25	25
Dekking kapitaallasten	Dekking kapitaallasten bredeschool	98	97	95	94
Baten	Onttrekking aan reserve(s)	1.499	223	295	119

Reserve Participatiewet
De mutaties in deze reserve zijn vooralsnog gehandhaafd uit de begroting 2016. Op dit moment zijn de ontwikkelingen van zowel de uitgaven als de inkomsten onzeker. Nadere toelichting over deze onzekerheid is opgenomen in de paragraaf Weerstandsvermogen en risico’s.

Reserve Sociaal Domein
In het programma Sociaal domein blijft het principe van budgettaire neutraliteit gelden. Dat betekent dat Velsen de overgedragen taken met de middelen die de gemeente daarvoor krijgt wil uitvoeren. Naar verwachting kan in 2017 een bedrag van € 800.000 gedoteerd worden aan de reserve.

Reserve Statushouders
De mutaties in deze reserve komen voort uit het uitwerkingsakkoord versnelde instroom statushouders. De ten laste van het jaarrekeningresultaat 2015 gevormde reserve, zal voornamelijk in de eerste twee jaar (2016 en 2017) worden ingezet.

Reserve Huisvesting VMBO
De verwachting is dat de nieuwbouw van het Vellesancollege in 2017 zal worden opgeleverd. Dan zal de vrijval van deze reserve van € 1.000.000 dit jaar plaats vinden en ten gunste komen van de reserve Dekking kapitaallasten.

Reserve Dekking kapitaallasten
De begrote onttrekking uit de reserve is ter compensatie van de kapitaallasten van het Terras en de Bredeschool.

Meerjarenperspectief

(bedragen x € 1.000)	Rekening 2015	Begroting 2016	Begroting 2017	Begroting 2018	Begroting 2019	Begroting 2020
Omschrijving
4.1 Openbaar basisonderwijs	-248	-238	-213	-213	-213	-213
4.2 Onderwijshuisvesting	-5.312	-5.498	-4.985	-4.882	-4.722	-4.649
4.3 Onderwijsbeleid en leerlingzaken	-2.023	-2.193	-2.084	-1.879	-1.915	-1.949
6.1 Samenkracht en burgerparticipatie	-5.841	-6.218	-6.233	-5.873	-6.043	-5.858
6.2 Wijkteams	-1.314	-1.366	-1.494	-1.493	-1.493	-1.492
6.3 Inkomensregelingen	-6.839	-8.024	-5.878	-5.432	-5.300	-5.297
6.4 Begeleide participatie	-6.278	-6.197	-5.402	-5.041	-4.792	-4.518
6.5 Arbeidsparticipatie	-2.742	-2.071	-2.417	-2.359	-2.457	-2.527
6.6 Maatwerkvoorzieningen (WMO)	-1.273	-592	-595	-595	-595	-595
6.71 Maatwerkdienstverlening 18+	-9.837	-13.077	-11.329	-11.364	-11.476	-11.629
6.72 Maatwerkdienstverlening 18-	-14.799	-13.282	-11.786	-11.921	-11.916	-11.919
6.82 Geëscaleerde zorg 18-	-504	-1.836	-1.741	-1.741	-1.741	-1.741
7.1 Volksgezondheid	-2.376	-2.427	-2.491	-2.440	-2.440	-2.439
Totaal saldo van baten en lasten	-59.386	-63.018	-56.649	-55.231	-55.103	-54.827
0.10 Storting aan reserves	-232	0	-2.198	-1.023	-823	-623
0.10 Onttrekking aan reserves	279	249	1.499	223	296	119
Begrote resultaat	-59.339	-62.769	-57.347	-56.032	-55.630	-55.331

Indicator	wet / lbhm	laatste meting	Meet waarde	2017	2018	2019	2020
Bijstandsuitkeringen (per 10.000 inwoners vanaf 18 jaar)	wettelijk	2015	335,6	336,8	328,3	325,4	325,0
Lopende re-integratievoorzieningen (per 10.000 inwoners 15-65 jr)	wettelijk	2015	177,4	178,0	173,6	172,0	170,0

Indicator	wet / lbhm	laatste meting	Meet Waarde	2017	2018	2019	2020
Voortijdige schoolverlaters totaal VO + MBO (%)	wettelijk	2014	2,0	1,9	1,8	1,8	1,8
Absoluut verzuim (per 1.000 leerlingen)	wettelijk	2014	1	1	1	1	1
Relatief verzuim (per 1.000 leerlingen)	wettelijk	2014	41	39	36	36	36
% kinderen in uitkeringsgezin	wettelijk	2012	4,27	5,71	5,56	5,51	5,51
% achterstandsleerlingen	wettelijk	2012	10,93	10,40	n.t.b	n.t.b.	n.t.b
% werkloze jongeren	wettelijk	2012	1,13	1,51	1,47	1,46	1,46
Jongeren met jeugdhulp (% jongeren tot 18 jaar)	wettelijk	2015	11,2	11,0	10,5	10,0	10,0
Jongeren met jeugdbescherming (%)	wettelijk	2015	1,6	1,5	1,4	1,4	1,2
Jongeren met jeugdreclassering (%)	wettelijk	2015	0,6	0,6	0,6	0,5	0,5